In tegenstelling tot gewone schaamte, dat een voorbijgaand gevoel is, huist chronische schaamte in je systeem. Het is vaak al op jonge leeftijd door veelvuldige afwijzing onderdeel van je identiteit geworden. Die afwijzing hoeft geen grootschalig misbruik te zijn, het zit hem evengoed in herhaaldelijk op allerlei manieren worden beschaamd. Vaak doen ouders/ verzorgers dat trouwens onbewust en zo worden schaamtepatronen van generatie op generatie doorgegeven.
Een schaamtevoeler* wijst zichzelf af.
Hij beoordeelt zichzelf in de kern als niet de moeite waard. Dat heeft een grote impact op zijn sociale leven. Hij zoekt namelijk onbewust steeds naar (vermeende) afwijzing in zijn omgeving. Deze (grotendeels onbewuste) negatieve zelfevaluatie ontstaat meestal al op heel jonge leeftijd wanneer het kind niet de fundamentele zorg gekregen heeft die hij nodig had.
Chronische schaamte kent veel vermommingen.
Uit de talloze boeken die ik las, heb ik hiernaast een lijst met vaak voorkomende beschermingsmechanismen samengesteld -gedragingen die een schaamtevoeler zoal (onbewust) inzet om de pijn van afwijzing niet te hoeven voelen. Misschien ben je net als ik overdonderd door de lengte van de lijst maar chronische schaamte ligt echt aan zeer veel gedrag ten grondslag. Enkele Amerikaanse psychiaters zien persoonlijkheidsstoornissen als narcisme en borderline ook als een gevolg van schaamte. Volgens mij is het terecht om chronische schaamte daarom tussen oorzaak en gevolg te plaatsen, tussen trauma (groot én klein) en diagnose. Dat geeft hoop want wanneer je erkent dat er schaamte speelt, kun je het gaan herkennen en vervolgens bijsturen op een specifieke manier die speciaal werkzaam is voor schaamtevoelers.
* een schaamtevoeler is iemand die lijdt aan chronische schaamte.
Uit mijn boek Uit Schaamte… Een schaamtevoeler is zich niet bewust van de conditionering die hem drijft, maar is zich daarentegen bijzonder bewust van elke vorm van afwijzing. Dat is natuurlijk een soort van masochisme, want het is juist die afwijzing die hem de pijn en schaamte deed ervaren in zijn jonge jaren. Het doet nog elke keer pijn wanneer zijn geïnternaliseerde schaamte geraakt wordt en daarom gaat zijn leven langzaam draaien om het voorkómen van het geraakt worden van het trauma. Heel ver vooruit denken is daarvoor een optie, net als razendsnel interpreteren. Zichzelf niet blootgeven is een andere -want als ze je niet echt kennen, kunnen ze je ook niet echt raken. Zichzelf direct vergelijken met een ander en alleen in verbinding blijven als hij de ‘meerdere’ is, werkt goed. En als deze opties niet lijken te voldoen is er nog de laatste mogelijkheid: het contact verbreken wanneer er ook maar de minste dreiging van afwijzing voelbaar is. Ja, met dit soort gedrag maak je geen vrienden, dat beseft de schaamtevoeler zelf ook wel.
JA, IK WIL DIT BOEK!
